Ngày nay, kiến trúc sư bên cạnh việc được liên hệ với những công trình nổi tiếng thì họ còn được kỳ vọng vào sự sáng tạo với môi trường sống. Nhiều kiến trúc sư Trung Quốc đang làm những công trình được lòng giới chuyên môn theo tiêu chí đơn giản, khiêm tốn, trọng phương thức xây dựng truyền thống, sử dụng vật liệu bản địa theo cách sáng tạo. Tuy có một số kết quả rất tích cực nhưng không để lại ấn tượng hoặc có sự đa dạng.
Nhà nguyện bên bờ biển do anh thiết kế trông rất đơn giản. Sự đơn giản đó có ẩn ý gì không?
Có, đó là một công trình rất khó làm. Chúng tôi đã tạo ra ba thiết kế khác nhau dựa trên nhiều phác thảo và mô hình. Nhưng thường thì sau một thời gian dài vất vả, những khó khăn và khúc mắc sẽ hòa làm một thiết kế cụ thể. Hiện tượng đó là một phản ứng hóa học với tôi. Đó là lúc tôi đã có giải pháp. Điều này đã trở thành một quá trình làm việc điển hình cho tôi. Khi đã có hướng đi như vậy thì đội ngũ cộng sự sẽ tham gia cùng tôi để đưa ra nhiều biến thể nhỏ hơn.
Cảm hứng của anh bắt nguồn từ đâu?
Quá trình thiết kế chủ yếu xoay quanh việc thử nghiệm ý tưởng. Tôi không hay bận tâm đến những nguồn cảm hứng. Điều quan trọng là ta kiên định với bản thân. Nhưng khi không thiết kế thì tôi dành rất nhiều thời gian với các nghệ sĩ, đi thăm triển lãm, du lịch. Còn trong quá trình thiết kế thì công việc rất mang tính cá nhân và tập trung, tôi còn không muốn nói về nó với bất cứ ai. Điều này không chỉ thể hiện ở hành động mà cả trong suy nghĩ của tôi. Mình tôi có thể cảm thấy nó và không cần giải thích với ai hết.
Tôi có nghe cụm từ “Chủ nghĩa phân vùng thực tiễn” ở Trung Quốc một số lần. Anh có nghĩ câu nói này hợp với cách giải thích trên không?
Tôi không muốn coi công việc của mình như vậy. Tôi nghĩ câu hỏi lớn là: “Vấn đề là gì?” Tôi tin vào những thắc mắc không có lời giải, bất kể thời đại nào. Nhiều kiến trúc sư nghĩ rằng đây là lúc phải khẩn trương khai thác những gì diễn ra xung quanh và giải quyết những bất cập hiện nay. Nhưng tôi lại cho rằng có nhiều vấn đề cấp bách hơn cần đề cập và chúng rất đơn giản: Cơ thể, hình khối, hạn chế vật lý, cảm quan.
Hãy nhìn những đổi thay xung quanh ta. Cuộc sống quanh ta thay đổi rất nhiều nhưng cơ thể thì vẫn giữ nguyên như cũ. Con người và bối cảnh có mối quan hệ mật thiết với nhau. Khi tôi đang nói điều này thì kiến trúc đã có nhiều thay đổi, nhưng tôi vẫn tin vào sự giữ cân bằng giữa những giá trị cốt lõi này và thế giới quanh ta. Kiến trúc được cấu tạo từ hai thành phần – lõi bên trong tương ứng với những giá trị bất biến, lớp vỏ ngoài tượng trưng cho những sự thay đổi. Đó là sức mạnh của kiến trúc – bất luận môi trường sống ở đâu, chúng ta luôn phải trả lời những câu hỏi này: Sống như thế nào? Làm con người có ý nghĩa gì? Đây là những câu hỏi rất căn bản mà kiến trúc có thể giải quyết được ở mức độ cá nhân. Nhân loại là gì? Mối quan hệ giữa con người với thế giới là gì?
Với anh thế nào là một công trình tốt?
Một công trình tốt nên đem lại cảm giác thân mật. Điều đó rất quan trọng và cũng là thứ mà nhiều công trình bây giờ đang thiếu. Bất luận công trình đẹp như thế nào, nếu không thấy gắn bó thì bên trong sẽ rất lạnh lẽo. Ở trong sự chân tình này, một số không gian nên được dành cho mục đích kết nối duy tâm. Nếu đạt được sự cân bằng tinh tế này thì với tôi đó sẽ là một công trình tốt.
Không nên đi quá xa và biến công trình thành một vật thể hào nhoáng. Có một số ví dụ tiêu biểu, hai công trình tôi nghĩ ngay đến là Đền Bách thần ở Rome và Bảo tàng Bregenz ở Áo do Peter Zumthor thiết kế. Các công trình này được xây ở thời điểm khác nhau nhưng như vậy cũng không vấn đề gì. Kiến trúc cần giải quyết sự hạn chế về công nghệ ở một thời điểm nhất định, đưa ra một giải pháp hữu hiệu vượt qua những khúc mắc này. Vật liệu, lực hấp dẫn, bầu không khí,… khi đến những nơi mà các yếu tố này gợi rõ, tôi cảm thấy như được nói chuyện với chính kiến trúc sư. Thông điệp rất rõ ràng.
Ước gì tôi có cơ hội đến thăm khách sạn Alila Yangshuo gần Quế Lâm. Rõ ràng đó là một nơi rất đẹp và lôi cuốn. Điều duy nhất tôi thắc mắc là sự thiếu tương phản giữa nét cũ và mới tại đây. Hình thức dường như khá lưỡng cực. Anh có nghĩ đấy là một không gian hiện đại không? Theo quan điểm của anh, vai trò của sự hiện đại trong kiến trúc là gì khi nó gắn với dòng lịch sử?
Tôi không chắc tại sao lại cần có nét tương phản giữa “lịch sử” và “hiện đại”. Tôi thích từ “lưỡng cực”. Đối với tôi, mục đích thiết kế tối cùng là đạt đến một sự hài hòa trong bầu không khí bên cạnh những kết cấu công nghiệp hay yếu tố xung quanh như núi đá vôi, sông Lý. Toàn cảnh này với tôi chính là một không gian mới mẻ.
Anh sẽ dùng một từ gì để miêu tả kiến trúc của mình?
Ranh giới – vượt xa ranh giới. Giới hạn – vượt qua giới hạn. Tối – sáng. Thời gian – vô tận. Sức nặng – phi trọng lượng. Tôi hứng thú với những thái cực đối lập này. Sau cùng đây là định nghĩa về nhân loại. Nhưng tôi cũng mơ hồ khi tìm cách diễn đạt đúng. Cảm xúc thì không chính xác.
Theo Vladimir Belogolovsky
